W dniu 28 października 2020 roku Trybunał Sprawiedliwości UE (dalej: „Trybunał”) pochylił się nad zagadnieniem publicznego udostępniania i rozpowszechniania utworu na kanwie zapytania prejudycjalnego skierowanego przez szwedzki sąd apelacyjny ds. własności intelektualnej i gospodarczych z siedzibą w Sztokholmie1.

Zapytanie powstało na tle sporu dwóch osób fizycznych prowadzących w swoim zakresie witryny internetowe. Osoby te toczyły z początku spór przed sądem cywilnym. W trakcie tego postępowania pozwany przekazał sądowi, który rozstrzygał sprawę, fotografię będącą kopią strony tekstu, która to strona pochodziła z witryny internetowej powoda. Przekazanie to nastąpiło w ramach przedłożenia dowodu w sprawie. Tymczasem powód twierdząc, że posiada prawa autorskie do tej fotografii, w odrębnym postępowaniu zażądał zasądzenia od pozwanego zapłaty odszkodowania za naruszenie jego praw autorskich.

Zagadnienie odnosiło się zatem do kwestii, czy przekazanie sądowi kopii chronionego utworu (fotografii) w ramach czynności procesowej może stanowić niedozwolone udostępnienie utworu w rozumieniu prawa autorskiego jako publiczne rozpowszechnianie lub publiczne udostępnianie. W stanie faktycznym sprawy do przekazania sądowi rozstrzygającemu sprawę doszło za pośrednictwem poczty elektronicznej w postaci kopii elektronicznej.

W celu odpowiedzi na pytania prejudycjalne Trybunał poddał interpretacji m.in. art. 3 ust. 1 oraz art. 4 ust. 1 dyrektywy 2001/29/WE2 (dalej jako: „Dyrektywa”).

Zgodnie z brzmieniem art. 3 ust. 1: Państwa Członkowskie powinny zapewnić autorom wyłączne prawo do zezwalania lub zabraniania na jakiekolwiek publiczne udostępnianie ich utworów, drogą przewodową lub bezprzewodową, włączając podawanie do publicznej wiadomości ich utworów w taki sposób, że osoby postronne mają do nich dostęp w wybranym przez siebie miejscu i czasie.

Z kolei art. 4 ust. 1 stanowi, że: Państwa Członkowskie powinny przewidzieć dla autorów wyłączne prawo do zezwalania lub zabraniania jakiejkolwiek formy publicznego rozpowszechniania oryginału swoich utworów lub ich kopii w drodze sprzedaży lub w inny sposób.

Trybunał powołując się na dotychczasowe orzecznictwo3 w pierwszej kolejności wskazał, że przekazanie utworu, o którym mowa w rozpoznawanej sprawie (tj. inne niż rozpowszechnianie kopii fizycznych tego utworu) jest objęte pojęciem „publicznego udostępniania” w rozumieniu art. 3 ust. 1 Dyrektywy, a jednocześnie nie wchodzi w zakres „publicznego rozpowszechniania”, o którym mowa w art. 4 ust. 1 Dyrektywy.

Wobec powyższego ustalenia Trybunał uznał, że rozstrzygnięciu podlega czy art. 3 ust. 1 Dyrektywy trzeba interpretować w ten sposób, że pojęcie „publicznego udostępniania” obejmuje przekazanie sądowi drogą elektroniczną chronionego utworu w charakterze dowodu w ramach toczącego się między stronami postępowania sądowego.

Trybunał w swoich rozważaniach rozpoczął od przypomnienia, że:

1. aby mówić o „publicznym udostępnianiu” należy stwierdzić kumulatywne spełnienie dwóch przesłanek. Po pierwsze - wystąpienia czynności udostępnienia utworu oraz po drugie - udostępnienia tego utworu publiczności4;

2. wszelkie zachowanie, w ramach którego użytkownik udziela dostępu do utworów podlegających ochronie, może stanowić czynność udostępniania w rozumieniu art. 3 ust. 1 Dyrektywy5. Przy czym właśnie taka sytuacja ma miejsce w razie przekazania sądowi drogą elektroniczną chronionego utworu w charakterze dowodu w ramach toczącego się między stronami postępowania sądowego;

3. „publiczne udostępnianie” w rozumieniu art. 3 ust. 1 Dyrektywy zakłada, że chroniony utwór powinien ponadto zostać rzeczywiście udostępniony publiczności6;

4. termin „publiczność” obejmuje nieokreśloną liczbę potencjalnych odbiorców, a także zakłada dość znaczną liczbę osób7;

5. „nieokreśloną liczbę potencjalnych odbiorców” należy rozumieć w ten sposób, że do udostępniania utworu dochodzi „ogółowi ludności”, nie zaś poszczególnym osobom należącym do prywatnej grupy8.

Odnosząc zatem powyższe do stanu faktycznego sprawy Trybunał przyjął, że takie jak rozpatrywane w niniejszej sprawie udostępnianie dotyczy jasno określonej i zamkniętej grupy osób. Jest to grupa osób, której powierzono wykonywanie w sądzie zadań z zakresu usług publicznych. Osoby te nie są więc nieokreśloną liczbą potencjalnych odbiorców. Wobec tego do udostępniania dochodzi indywidualnym i określonym profesjonalistom, a nie osobom ogólnie. Trybunał doszedł zatem do wniosku, że przekazanie sądowi drogą elektroniczną chronionego utworu w ramach postępowania sądowego nie może zostać uznane za „publiczne udostępnianie”9.

W świetle powyższego Trybunał orzekł, że art. 3 ust. 1 Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „publicznego udostępniania”, o którym mowa w tym przepisie, nie obejmuje przekazania sądowi drogą elektroniczną chronionego utworu w charakterze dowodu w ramach toczącego się między stronami postępowania sądowego.

Należy zaznaczyć, że powyższe orzeczenie uwzgledniało stan prawny Unii Europejskiej oraz przepisy prawa szwedziego. Polska ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych w art. 33 (1), jednoznacznie stwierdza, że dozwolone jest korzystanie z utworów na potrzeby postępowań administracyjnych, sądowych lub prawodawczych oraz sprawozdań z tych postępowań.

1 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 28 października 2020 roku w sprawie C-637/19.

2 Dyrektywa 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym.

3 Wyrok TSUE z dnia 19 grudnia 2019 r., Nederlands Uitgeversverbond i Groep Algemene Uitgevers, C-263/18, EU:C:2019:1111, pkt 45, 51, 52.

4 Tak m.in. wyroki TSUE: z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C-117/15, EU:C:2016:379, pkt 37; z dnia 19 grudnia 2019 r., Nederlands Uitgeversverbond i Groep Algemene Uitgevers, C-263/18, EU:C:2019:1111, pkt 61 i przytoczone tam orzecznictwo.

5 Wyrok TSUE z dnia 14 czerwca 2017 r., Stichting Brein, C-610/15, EU:C:2017:456, pkt 26).

6 Tamże, pkt 40 i przytoczone tam orzecznictwo.

7  Wyroki TSUE: z dnia 15 marca 2012 r., SCF, C-135/10, EU:C:2012:140, pkt 84; z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C-117/15, EU:C:2016:379, pkt 41; z dnia 29 listopada 2017 r., VCAST, C-265/16, EU:C:2017:913, pkt 45.

8  Wyroki TSUE: z dnia 15 marca 2012 r., SCF, C-135/10, EU:C:2012:140, pkt 85; z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C-117/15, EU:C:2016:379, pkt 42.

9  Analogicznie: wyrok TSUE z dnia 19 listopada 2015 r., SBS Belgium, C-325/14, EU:C:2015:764, pkt 23, 24.

Zespół Kancelarii